10. Hukuk Dairesi 2018/4493 E. , 2019/2036 K.
"İçtihat Metni"Mahkemesi :İş Mahkemesi
Dava, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
Mahkemece, uyulan bozma ilamı sonrası davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Hükmün, davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmesi üzerine, temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldıktan ve Tetkik Hakimi ... tarafından düzenlenen raporla dosyadaki kâğıtlar okunduktan sonra işin gereği düşünüldü ve aşağıdaki karar tespit edildi.
1- Dosyadaki yazılara, toplanan delillere ve hükmün dayandığı gerektirici sebeplere göre, sair temyiz itirazlarının reddi gerekir.
506 sayılı Kanunun 79/10. maddesi hükmüne göre; Kuruma bildirilmeyen hizmetlerin sigortalı hizmet olarak değerlendirilmesine ilişkin davanın, tespiti istenen hizmetin geçtiği yılın sonundan başlayarak 5 yıl içinde açılması gerekir. Çalışmanın tespiti istemiyle hak arama yönünden kanun ile getirilen süre, doğrudan doğruya hakkın özünü etkileyen hak düşürücü niteliktedir ve dolması ile hakkın özü bir daha canlanmamak üzere ortadan kalkmaktadır. 506 sayılı Kanunun kabul edilip yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla beş yıl olarak öngörülen süre, 09.07.1987 tarihinde yürürlüğe giren 3395 sayılı Kanunun 5. maddesiyle on yıla çıkarılmış, daha sonra 07.06.1994 tarihinde yürürlüğe giren 3995 sayılı Kanunun 3. maddesiyle yeniden beş yıl olarak belirlenmiştir. Bu yönde, anılan madde hükmünde yer alan hak düşürücü süre; yönetmelikle tespit edilen belgeleri işveren tarafından verilmeyen veya çalışmaları Kurumca tespit edilemeyen sigortalılar için geçerlidir. Bir başka anlatımla; sigortalıya ilişkin olarak işe giriş bildirgesi, dönem bordrosu gibi yönetmelikte belirtilen belgelerin Kuruma verilmesi yada çalışmaların Kurumca tespit edilmesi halinde; Kurumca öğrenilen ve sonrasında kesintisiz biçimde devam eden çalışmalar bakımından hak düşürücü sürenin geçtiğinden söz edilemez. Ne var ki; sigortalının Kuruma bildiriminin işe giriş tarihinden sonra yapılması, bir başka ifade ile sigortalının hizmet süresinin başlangıçtaki bir bölümünün Kuruma bildirilmeyerek sonrasının bildirilmesi ve Kuruma bildirimin yapıldığı tarihten önceki çalışmaların, bildirgelerin verildiği tarihide kapsar biçimde kesintisiz devam etmiş olması halinde, Kuruma bildirilmeyen çalışma süresi yönünden hak düşürücü sürenin hesaplanmasında; bildirim dışı tutulan sürenin sonu değil, kesintisiz olarak geçen çalışmaların sona erdiği yılın sonu, başlangıç alınmalıdır.
Belirtilen açıklamalar ışığında somut olaya dönüldüğünde, davacı, 2002 Kasım ayından 2003 yılı Temmuz ayına kadar cezaevinde kaldığını belirterek, 01.03.2000-2002 Kasım ve 2003 Ağustos-2007 Ekim ayı başına kadar davalılara ait işyerlerinde tam zamanlı çalıştığının tespitini talep etmiş ise de; davacının 30.01.2004-13.06.2004 tarihleri arasında cezaevinde olduğu ve 2002 Kasım-2003 Ağustos döneminin talep edilmediği gözetildiğinde, 01.08.2003 tarihi öncesi dönem yönünden talebin hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmesi gerekmektedir.
2-01.08.2003-30.09.2007 tarihleri arası dönem yönünden ise, her ne kadar mahkemece, cezaevinde kalan süreler dışlanmak suretiyle kalan süreler yönünden her iki davalı şirket yanında çalıştığının tespitine karar verilmiş ise de; ... ve Mevye Nakliyat İthalat İhracat Pazarlama Ltd. Şti. yönünden yeterli araştırma yapılmadığı, zira ilgili şirketin varsa davalı Kurum bünyesindeki bordroları ikmal edilerek getirtilmesi ve tespit edildiği takdirde, aynı dönemde bu işyerinden bildirimi bulunan kişi yada kişilerin beyanlarına başvurulması gerektiği gözetilmemiştir.
Diğer taraftan, ilgili dönem yönünden davacının hangi işveren yanında ne kadar çalıştığı net olarak tespit edilip her bir işveren nezdinde geçen çalışmalar ayrıştırılarak hüküm infaza elverişli hale getirilmelidir.
Mahkemece, açıklanan maddi ve hukuki ilkeler gözetilmeksizin, eksik araştırma ve incelemeye dayalı olarak yazılı şekilde hüküm kurulması, usûl ve yasaya aykırı olup, bozma nedenidir.
O hâlde, davalılar vekillerinin bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır.
SONUÇ: Temyiz edilen hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle BOZULMASINA, temyiz harcının istek halinde davalılardan ... Sebze ve Meyve Nakliyat İth. İhr. Paz. Tic. Ltd. Şti. ile ... Sebze ve Meyve Nak. İth. İhr. Paz. Tic. Ltd. Şti."ye iadesine, 06.03.2019 gününde oybirliğiyle karar verildi.
